Przygody wioskowego mądrali i wesołka – narodowego bohatera niemieckiego średniowiecza, opiewanego w literaturze i muzyce. Najbardziej znane to powieść belgijskiego pisarza Karola de Costera oraz poemat symfoniczny Ryszarda Straussa. Na naszym przeźroczu Dyl Sowizdrzał spotyka na drodze niespokojnego osła i dwie baby, które nie potrafią zmusić go do drogi. Dyl podsunął osłu garść siana pod nozdrza i ten zaraz wstał. Oboje udali się na zamek księcia, gdzie Dyl postanowił użyć podstępu aby dobrze się najeść. Przedstawił się księciu jako znany malarz. Książę ugościł go wspaniałą ucztą i zamówił dla siebie i swoich dostojników portrety. Dyl dobrał sobie dwóch wesołych kompanów i cała trójka przystąpiła „do pracy”. Zamknęła się w komnacie i ucztowała przez kilka dni, zakazując komukolwiek wchodzenia. Gdy książę się już zniecierpliwił, wezwał cały dwór i oznajmił że pokaże swoje dzieło, ale kto nie dostrzeże wspaniałego obrazu, ten jest matołem. Jak się zapewne domyślacie, pokazał puste płótno, lecz nikt, łącznie z księciem nie chciał się przyznać, że nic nie widzi. Bo nikt nie chciał by wzięto go za matoła.

Opracowanie tekstu: Jawa48

Dyl Sowizdrzał, Sowiźrzał (niem. Till Eulenspiegel, dolnoniem. Dyl Ulenspegel, niderl. Tijl Uilenspiegel, flam. Till Ulenspiegel) – postać złośliwego błazna-psotnika i figlarza, będącego uosobieniem mądrości ludowej oraz plebejskiego – często rubasznego – humoru, wywodząca się z folkloru północnych Niemiec.

Najstarsza literacka wersja przygód Dyla Sowizdrzała została opublikowana anonimowo w 1510/1511 pod tytułem Ein kurtzweilig Lesen von Dyl Ulenspiegel, geboren uß dem Land zu Brunßwick, wie er sein leben volbracht hat.... Autorstwo jej przypisywano Hermannowi Bote, lecz obecnie jest ono mocno kwestionowane.

Według tej wersji, Dyl Sowizdrzał urodził się w 1300 roku w Kneitlingen am Elm (Saksonia), a zmarł w 1350 w Mölln (w Holsztynie). Nie ma jednak żadnych dowodów, że taka osoba w rzeczywistości istniała. Sowizdrzał, wędrowny rzemieślnik, przenosi się z miejsca na miejsce, płatając figle przy każdej robocie, do której się zabiera i udając głupca. Psikusy jego wiążą się przede wszystkim z dosłownym traktowaniem wyrażeń przenośnych, np. wykonywaniem poleceń w sposób skrajnie dosłowny.

Niemieckie słowo Eulenspiegel można dosłownie tłumaczyć jako "sowie zwierciadło" – i rzeczywiście nieodłącznymi atrybutami Dyla są sowa i zwierciadło. Jego etymologia jest jednak nieco bardziej złożona: niekoniecznie wiąże się ono bezpośrednio ze słowem die Eule – "sowa", lecz prawdopodobnie pochodzi od starodolnoniemieckiego ulen – "wytrzeć" oraz spegel – "zwierciadło" lub "tyłek", a ul'n spegel oznacza również "wytrzyj mi tyłek" lub jeszcze bardziej dosadnie "pocałuj mnie w d...". Przykładem jest piec kaflowy w gdańskim Dworze Artusa. Gdy przyjezdni próbowali go objąć ramionami ustami dotykali kafelka z wypiętymi pośladkami Dyla Sowizdrzała. Jeszcze inną możliwością jest jakiś związek znaczeniowy z wieżą, której szczyt określano również słowem Eule (por. wieża głupców).

Pierwsza anonimowa wersja opowieści o Dylu cieszyła się dużą popularnością w całej Europie, przetłumaczona została na większość języków europejskich. W najstarszym polskim przekładzie z lat 30. XVI wieku, który zachował się do naszych czasów tylko we fragmentach, Dyl nosił miano Sownociardłko, w późniejszych przekładach – Sowiźrzał, a w wydaniach od XIX wieku – Sowizdrzał. Z początku XVII wieku pochodzi niemal kompletny przekład pt. Sowizrzał krotochwilny i śmieszny, nieznanych z nazwiska tłumaczy, często później wznawiany.

Postać Dyla była na tyle symboliczna, że od jego nazwiska ukuto termin literatura sowizdrzalska na określenie całego nurtu plebejsko-satyrycznego w literaturze polskiej końca XVI i początku XVII w.

żródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Dyl