Drogi Miłośniku bajek z rzutnika,

Znalazłeś ciekawy artukuł w sieci, znalazłeś ciekawe zdjęcia lub posiadasz informację o nadchodzącym wydarzeniu lub takim , które się odbyło

a może napisałeś świetny artykuł na temat bajek z rzutnika

napisz proszę do mnie a ja zamieszczę podane przez Ciebie informacje w Serwicie.

* Serwis nie wypłaca gaż ani prowizji z tutyłu przekazania informacji lub artykułu w nim do zamieszczenia. W Serwisie zostaną zamieszczone informacje / dane, które nie łamią prawa. Zastrzegam sobie w szczególnych przypadkach do odmowy zamieszczenia informacji / artykułu bez podania przyczyn i bez prawa zgłaszającego do roszczeń z tego tytułu.

2011-04-15

Fotoplastykon (gr. plastikós - rzeźbiarski, również fotoplastikon) to automat do prezentacji pojedynczych fotografii (przeźroczy) z całych cykli fotograficznych na jednym stanowisku wizualnym. Jego pierwowzór prezentował monoskopowe obrazki, jednakże późniejsze wersje pokazywały w wizjerach dwie fotografie tego samego tematu zrobione z nieco odmiennej perspektywy sprawiając wrażenie fotografii przestrzennej. Jest to technika stereofotografii.

Fotoplastykon był zwykle pomieszczeniem przedzielonym ścianą, w którym umiejscowione były wizjery do oglądania fotografii. Mechanizm przesuwczy co kilka sekund podawał nowe fotografie przed wizjer, dzięki czemu uzyskiwaliśmy efekt uzyskiwany przy oglądaniu później stworzonej diaporamy. Fotoplastykon był pierwowzorem filmu, prezentował jednak tylko statyczne obrazy w wizjerze. Z reguły fotoplastykon posiadał co najmniej trzy stanowiska do oglądania zdjęć.

Historia fotoplastykonów

Od lat sześćdziesiątych XIX. wieku stereoskopia zyskała ogromna popularność. Wyprodukowano setki tysięcy stereoskopów typu Holmesa i miliony stereogramów w znormalizowanym formacie 3,5 x 7 cali (ok. 9 x 18 cm). Przyczyniło się to do budowy urządzeń, pozwalających na publiczne demonstrowanie trójwymiarowych obrazów. W roku 1866 Alois Polanecky (1826-1911) zbudował urządzenie złożone z 25 stereoskopów wbudowanych w wieloboczną obudowę. Korzystał przy tym z pomocy francuskiego fotografa i optyka Claude-Marie Ferrier’a. Z tym „Salonem Stereoskopowym” występował na jarmarkach.

W latach osiemdziesiątych XIX wieku berliński przedsiębiorca August Fuhrmann (1844-1924) udoskonalił wynalazek Polaneckiego. W ten sposób powstały pierwsze fotoplastikony – w Niemczech nazwane szumnie Kaiser-Panorama (Panorama Cesarska) – pozwalające 25 osobom na równoczesne oglądanie przezroczy stereoskopowych. 25-boczny bęben wykonany z trójwarstwowej sklejki z okleiną orzechową miał 3,75 m średnicy. Zgodnie z gustem epoki ściany bębna wieńczyła bogata dekoracja rzeźbiarska. Do oświetlenia przezroczy stosowano palniki gazowe z koszulkami żarowymi, a widzowie mogli sami regulować jasność oświetlenia. Urządzenie poruszane było za pomocą mechanizmu zegara wieżowego z ciężarami, zapewniającymi 3-godzinną pracę. Każdej zmianie przezroczy towarzyszył dźwięk dzwonka. Dopiero później wkroczyła elektryczność. Zasługą Fuhrmanna było zorganizowanie wypożyczalni, dostarczających co tydzień 250 fotoplastikonom w wielu krajach Europy zestawy 50 ręcznie kolorowanych przezroczy, co zachęcało widzów do regularnych odwiedzin. Organizował wyprawy fotografów do odległych krajów, dbał o aktualną, kronikarską dokumentację wydarzeń z pierwszych stron gazet. Zgromadził ponad 150 tysięcy przezroczy stereoskopowych. Jego przedsiębiorstwo przetrwało – mimo pogarszającej się koniunktury – do 1923 roku. Po upadku cesarstwa niemieckiego Fuhrmann przemianował swoje Kaiser-Panorama na Welt-Panorama (Panorama Światowa). W roku 1928 działało jeszcze 180 takich urządzeń, ale 3 kwietnia 1939 zamknięto ostatnią panoramę w Berlinie. Do roku 1955 działała jeszcze panorama w Wiedniu, do lat siedemdziesiątych w bawarskim ośrodku pielgrzymkowym Altötting. Do naszych czasów przetrwało niewiele takich urządzeń – także w Polsce.

Istniejące oryginalne historyczne fotoplastikony

POLSKA
1 Fotoplastikon, Tomasz Chudy,
    Al. Jerozolimskie 51,
    00-697 Warszawa
    - oryginalne historyczne urządzenie nie pochodzące jednak z wytwórni A. Fuhrmanna; wytwórca nieznany
    - zbiór 3500 zdjęć różnego pochodzenia
2 Muzeum Techniki
    Pałac Kultury i Nauki, Warszawa
    - oryginalne historyczne urządzenie nie pochodzące z wytwórni A. Fuhrmanna; wytwórca nieznany
3 Muzeum Kinematografii
    pl. Zwycięstwa 1,
    90-312 Łódź
    - oryginalny fotoplastikon A. Fuhrmanna sygnowany 1900 r., napęd elektryczny
    - 13 zestawów przezroczy (ok. 600 sztuk)

4 Galeria Fotoplastykon, Antoni Rut
    ul. Św. Marcin 53 A,
    61-806 Poznań
    - fotoplastikon 24 miejscowy

5 Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
    Krzysztofory, Rynek Główny 35,
    31-011 Kraków
    - oryginalny historyczny fotoplastikon; elementy optyki wyprodukowane prawdopodobnie w zakładzie optycznym
    Carla Zeissa w Jenie, pozostałe części sporządzone przez polskich rzemieślników; 25 stanowisk dla widzów
    - 1121 diapozytywów

NIEMCY
1 Münchner Stadtmuseum, Fotomuseum
    St. Jakobs-Platz 1,
    D-80331 Monachium
    - oryginalny fotoplastikon A. Fuhrmanna
    - ok. 2400 oryginalnych diapozytywów Kaiserpanoramy

2 Fundus des Circus Roncalli, Bernhard Paul Kolonia
    - dyskusyjne pochodzenie, wyglądem przypomina 'Löwenkopf-Panorama'
    - ok. 2000 oryginalnych diapozytywów Kaiserpanoramy i ręcznie kolorowanych zdjęć pochodzących z innego zakładu
3 Stiftung Stadtmuseum Berlin, Fotografische Sammlung der Abtlg. 7 Frau H. Zettler
    Poststrasse 13-14,
    D-10178 Berlin
    - oryginalne historyczne urządzenie dla 24 widzów nie wyprodukowane przez A. Fuhrmanna; wytworzone w 1880 roku
    przez Holendra Tischlera
    - nieokreślona ilość oryginalnych diapozytywów Kaiserpanoramy oraz reprodukcji
4 Deutsches Bergbau-Museum, Dr. Werner Kocker
    Am Bergbaumuseum 28,
    D-44791 Bochum
    - 8 różnych aparatów, z czego 2 wykazują podobieństwo do Weltpanoram Lewego z 1928 roku
    - współczesne fotografie dodtyczące Bergbau

AUSTRIA
1 Magistrat der Stadt Wels, Kulturverwaltung
    Minoritengasse 5,
    A-4600 Wels
    - oryginalny fotoplastikon A. Fuhrmanna
    - archiwum zdjęć

HOLANDIA
1 Nederlands Filmmuseum,
    Duinlustweg 28-36
    NL-2051 AB Overveen
    oder Henk de Smidt, Kon. Julianastraat 7,
    NL-1901 DK Castricum

CZECHY
1 Technické muzeum v Brně,
    Purkyňova 105,
    612 00 Brno
    - prawdopodobnie oryginalny fotoplastikon A. Fuhrmanna, 25 miejsc
    - około 4000 zdjęć na szkle i ok. 5000 współczesnych przezroczy

BELGIA
1 Filmuseum
    Koninklijk Paleis, Meir 50
    2000 Antwerpia
    - oryginalny historyczny aparat nie wyprodukowany przez A. Fuhrmanna, od 1905 r. w Antwerpii
    - brak archiwum zdjęć

AUSTRALIA
1 Pioneer Settlement Museum
    Horseshoe Bend
    Swan Hill Victoria 3585
    - oryginalny fotoplastikon A. Fuhrmanna


Zrekonstruowane i współcześnie powstałe fotoplastikony

NIEMCY
1 Stereoskopischer Bildverleih Kaiser-Panorama-Berlin (SBKPB); Erhard Senf,
    Schönfließer Str. 97a,
    D-13465 Berlin
    - nowozbudowany, 12 miejsc, 36 umiejscowień na zdjęcia
    - ok. 12 000 oryginalnych przezroczy
2 Kulturhistorisches Museum Magdeburg; Dr. Tobias von Elsner
    Otto-von-Guericke-Str. 68-73,
    D-39104 Magdeburg
     - nowozbudowany, 12 miejsc, 36 umiejscowień na zdjęcia
     - kopie przezroczy ze zbiorów SBKPB
3 Deutsches Technikmuseum, Gerhard Kemner
    Trebbiner Str. 9,
    D-10963 Berlin
     - nowozbudowany, 12 miejsc, 36 umiejscowień na zdjęcia
     - nieznana liczba oryginalnych przezroczy i reprodukcji
4 Deutsches Historisches Museum, Dr. Vorsteher
    Unter den Linden 2,
    D-10117 Berlin
     - nowozbudowany, 12 miejsc, 36 umiejscowień na zdjęcia
     - 25 000 Bildbestand: 25.000 stereonegatywów wydawnictwa Schönstein oraz nieznana ilość stereokart
5 Deutsches Marinemuseum,Wilhelmshaven, W. Krauß
    Südstrand 125,
    D-26382 Wilhelmshaven
     - nowozbudowany, 8 miejsc, 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - reprodukcje przezroczy ze zbiorów SBKPB
6 Förderverein für Kaiser-Panoramen e.V., Karsten Hälbig,
    Fridagsweg 9,
    D-29223 Celle
     - zrekonstruowany fotoplastikon dla 12 widzów; 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - ok. 800 oryginalnych kolorowanych przezroczy, ok. 200 przezroczy, ok. 300 stereo-reprodukcji
    i ok. 3 000 stereokart 9x18 cm.
7 Kieler Stadt- und Schifffahrts-Museum, Dr. Jansen
    Dänische Str. 19,
    D-24103 Kilonia
     - nowozbudowany, 8 miejsc, 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - nieznana ilość stereokart
8 Kulturamt der Stadt Pforzheim, Dr. Alfred Hübner
    Marktplatz 1,
    D-75158 Pforzheim
     - nowozbudowany, 8 miejsc, 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - nieznana ilość jednokolorowych zdjęć, reprodukcji stereokart oraz stereoskopowych zdjęć Pforzheim
9 Filmmuseum des Filminstituts der Landeshauptstadt Düsseldorf,
    Schulstr. 4,
    D-40213 Düsseldorf
     - nowozbudowany, 11 miejsc, 33 umiejscowienia na zdjęcia
     - 1 seria reprodukcji ze zbiorów SBKPB
10 Museum für Photographie e.V.
    Helmstedter Str. 1
    D-38102 Braunschweig
     - nowozbudowany, 12 miejsc, 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - niewielka ilość stereokart i reprodukcji
11 Museum 3. Dimension, Herr Stief
    Nördlinger Tor,
    D-91500 Dinkelsbühl
     - nowozbudowany, 12 miejsc, 24 umiejscowienia na zdjęcia
     - nieznana ilość stereokart

AUSTRIA
1 Verein Medienmuseum im Filmarchiv Austria, Mag. Ernst Kieninger,
    Obere Augartenstraße 1,
    A-1020 Wien
     - kopia oryginalnego fotoplastikonu z Wels w Austrii
     - brak informacji o stanie archiwum zdjęć

za
http://pl.wikipedia.org/wiki/Fotoplastykon
http://fotoplastikonwarszawski.pl/