<<< Powrót
Opis

Józef Ignacy Kraszewski (ur. 28 lipca 1812 w Warszawie, zm. 19 marca 1887 w Genewie) – polski pisarz, publicysta, wydawca, historyk, działacz społeczny i polityczny, autor z największą liczbą wydanych książek i wierszy w historii literatury polskiej.

Pseudonimy literackie: Bogdan Bolesławita, Kaniowa, Dr Omega, Kleofas Fakund Pasternak, JIK, B.B. i inne.

Twórczość

 
W licznych utworach zawarł obraz współczesnego mu społeczeństwa oraz polskiej narodowej przeszłości.

W powieściopisarstwie Kraszewskiego wyróżnić można trzy okresy:

młodzieńczy (1830–1838),

wołyńsko-warszawski (1838–1863)

i okres drezdeński (od 1863).

Po cyklu powieści współczesnych i ludowych ostatni okres twórczości obfitował w powieści historyczne, dotyczące zarówno czasów starożytnych ("Rzym za Nerona"), XV wieku ("Krzyżacy 1410"), wieku XVIII (trylogia saska oraz późniejsze "Saskie ostatki"), jak i innych, np. "Sto diabłów", "Macocha", "Warszawa 1794". Niezwykle płodny, zadziwiający ogromem swych prac, Kraszewski napisał i wydał około 600 tomów, nie licząc w tym pracy redakcyjnej, mnóstwa artykułów w czasopismach i olbrzymiej korespondencji prywatnej.

Najważniejszym działem twórczości Kraszewskiego są powieści, w ciągu 57 lat napisał ich 232, w tym 144 powieści społecznych, obyczajowych i ludowych, 88 historycznych. Stał się w nich wychowawcą narodowym we wszelkich kierunkach pracy oświatowej, naukowej i społecznej, reformatorem powieści polskiej przez nadanie jej oryginalnych cech, swoiste przetworzenie wzorów obcych, wprowadzenie różnorodności motywów, odtworzenie całokształtu życia polskiego na podstawie materiału opartego na obserwacji, oraz przez podniesienie jej na wysoki nieraz poziom artyzmu; dziełami swymi wpłynął Kraszewski wydatnie na współczesny mu rozwój polskiej twórczości powieściowej i na jej późniejszy rozkwit, od Sienkiewicza aż po czasy ostatnie, gdy po przejściowym niedocenianiu zalet artystycznych twórczości Kraszewskiego, popularność pisarza wchodzi w okres renesansu.

W innych dziedzinach działalności pisarskiej nie ma już Kraszewski tego znaczenia, co na polu powieści, i tu jednak wyrasta nieraz ponad przeciętność.

Spośród lirycznych utworów Kraszewskiego ("Poezje" 1838, II. wyd. 1843, III. wyd. 1887) niektóre pozostają popularne po dziś dzień, na przykład powszechnie znany wiersz "Dziad i baba".

Za najlepszy utwór poetycki Kraszewskiego uchodzą "Hymny boleści" (1851) o bardzo pięknej formie.

Najobszerniejszy poemat, trylogia epiczna "Anafielas" (1840–1846) na tle dziejów Litwy, w swoim czasie ceniony, dziś już zapomniany.

Z utworów dramatycznych wysoką wartość mają tak zwane komedie kontuszowe, m.in. "Miód kasztelański" (1860), a zwłaszcza "Panie Kochanku" (1867).

Bardzo rozległą była działalność Kraszewskiego na polu krytyki literackiej i artystycznej, wiele tym sprawom poświęca miejsca w swych artykułach i rozprawach w czasopismach, i w kilku oddzielnie wydanych tomach. Niektóre z jego prac historyczno-literackich były pierwszymi poważnymi opracowaniami danych zagadnień, m.in. dał obszerne studia o Syrokomli (1863) i o Krasickim (1879).

Zasłużył się też jako wydawca tekstów, m.in. listów Zygmunta Krasińskiego (1882–1883), pism Kazimierza Brodzińskiego (1874, 8 tomów), polskiego przekładu dzieł Szekspira (1876). Sam Kraszewski tłumaczył "Boską komedię" Dantego (znane tylko fragmenty) i parafrazował komedie Plauta (1887).

Zajęcie się Kraszewskiego współczesnym ruchem filozoficznym, zwłaszcza Heglem, poza kilkoma rozprawami krytycznymi, odbiło się najwydatniej w niektórych jego powieściach.

Bardzo pokaźną i obfitą była praca Kraszewskiego w dziedzinie badań historycznych, którym poświęcał się już od lat najwcześniejszych. Należy tu wymienić prace z dziejów Litwy, dzieło pt. "Polska w czasie trzech rozbiorów" (1873–1875, 3 t., nowe wyd. 1902–1904), oraz liczne wydania źródeł. Z prac z historii sztuki należy przytoczyć "Sztukę u Słowian, szczególniej w Polsce i Litwie przedchrześcijańskiej" (1860), jako pierwszą poważniejszą próbę opracowania tego przedmiotu. Wiele cennych spostrzeżeń z zakresu sztuki zawierają "Kartki z podróży 1858–1864" (1866), "Księga druga" (1874) i niektóre powieści, np. "Sfinks". Zamieszczone tu opisy zabytków włoskich stawiane są wyżej niż podobne opisy Józefa Kremera.

Wymienione wyżej dzieła należą właściwie do działu książek podróżniczych, których Kraszewski napisał więcej – niejednokrotnie dając bardzo artystyczne opisy zwiedzanych krajów – m.in. "Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy" (1840, 2 t., II. wyd. 1866), "Obrazy z życia i podróży" (1842, 2 t.), "Wspomnienia Odessy i t. p." (1845–1846, 3 t.), "Wieczory wołyńskie" (1859).

Bardzo obszerną była redaktorska i publicystyczna działalność Kraszewskiego: "Athenaeum", "Gazeta Codzienna (Polska)", miesięcznik "Przegląd Europejski naukowy, literacki i artystyczny" (1862–1863), lwowskie "Hasło" (1865), poznański "Omnibus" (1869), drezdeński "Tydzień" (1870), wreszcie "Rachunki" (1867–1870), które śmiałością poglądów zdobyły sobie dużą poczytność.

Kraszewskiego działał też jako pisarz dla dzieci, m.in. "Bajeczki" (1882, IV. wyd. 1917) oraz autor piszący dla ludu (planowane dwa tomiki z r. 1862, rozpoczęte wydawnictwo "Biblioteki ludowej").

 

źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Józef_Ignacy_Kraszewski

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O P R S Ś T U W Y Z Ź Ż